اسکلت ما به ارکستری بزرگ می‌ماند؛ دستگاهی پیچیده و در عین حال با نظم و هماهنگی مثال‌زدنی. اسکلت ما از 206 قطعه استخوان مفصل‌دار تشکیل شده که با هزاران رباط، تاندون، عضله و غضروف حمایت می‌شود.

یکی دیگر از اسید آمینه‌های مورد نیاز غضروف‌ها گلوکزامین است. این اسید آمینه منابع غذایی متنوعی ندارد. میگو جزو غذاهای دارای این اسید آمینه است، اما به دلیل داشتن کلسترول بالا مصرف زیاد آن به افرادی که دارای سابقه ژنتیکی و خانوادگی فشار خون و چربی خون بالا هستند توصیه نمی‌شود.

غضروف‌ها فضای بین استخوان‌ها را پوشانده‌اند درد مفاصل و مانند کمک‌فنر خودرو باعث حرکت درست استخوان‌ها و مانع از ساییدگی آنها می‌شود. متاسفانه این غضروف‌ها در اثر افزایش سن، بی‌تحرکی یا ورزش‌های سنگین و... دچار آسیب می‌شود و مشکلاتی به بار می‌آورد تا حدی که امروز بین جوان‌ها و سالمندان، افرادی را می‌بینیم که از درد مفاصل، بخصوص زانوها، شکایت دارند و دنبال درمان‌هایی مانند تزریق ژل هستند. متخصصان، پیشگیری از ساییدگی این بخش آسیب‌پذیر را بهتر از درمان می‌دانند. در این میان تغذیه درست در حفظ سلامت غضروف‌ها نقش بسیار مهمی دارد.

برای تقویت و ترمیم مشکلات غضروف‌ها، نیاز زیادی به ویتامین C وجود دارد. این ویتامین نقش مهمی در تشکیل کلاژن و پروتئوگلیکان یا ترکیبات اصلی غضروف‌ها دارد. نیاز ویتامین C روزانه 70 یا 80 میلی‌گرم است، اما اگر می‌خواهیم این ویتامین نقش موثرتری در سلامت غضروف‌ها داشته باشد، باید این میزان را سه برابر کرد؛ یعنی روزانه حدود 200 میلی‌گرم. رادیکال‌های آزاد نقش مهمی در تخریب غضروف‌ها دارند و خواص آنتی‌اکسیدانی این ویتامین مانع از آسیب‌های آنها می‌شود. می‌توان از توت‌فرنگی، انواع فلفل‌ها، مرکبات، کیوی، سبزیجات برگ سبز، گوجه‌فرنگی، گل‌کلم و آناناس به عنوان منابع غذایی خوب ویتامین C نام برد.

عوامل موثر در تخریب غضروف‌ها

شایع‌ترین عامل این مشکل به شیوه زندگی ما مربوط است. تغذیه، وزن مناسب و میزان فعالیت‌های بدنی نقش مهمی در سلامت غضروف‌ها دارد. کم‌تحرکی باعث آسیب غضروف‌ها می‌شود، زیرا یکی از عواملی که غضروف‌ها و به‌طور کلی مفاصل را قوی نگه می‌دارد عضلات قوی است. این عضلات با ورزش‌های مناسبی مانند پیاده‌روی، شنا و... تقویت می‌شود. بی‌تحرکی باعث ضعف عضلات اطراف مفصل می‌شود و غضروف‌ها را آسیب‌پذیرتر می‌کند.

سویا ترکیبات مفیدی برای سلامت غضروف‌ها دارد. سویا به دلیل دارا بودن فیتواستروژن‌ها، نقش آنتی‌اکسیدانی دارد و یکی از محافظ‌های خوب غضروف‌ها و مفاصل است. توصیه می‌شود ســــویا و مشتقات آن مانند توفو (پنیر سویا)، شیر سویا یا آجیل سویا (صد گرم) به‌طور روزانه مصرف شود. البته بهتر است حواس‌تان به نمک زیاد موجود در آجیل سویا یا همان سویاهای بوداده باشد و از انواع کم‌نمک آن استفاده کنید.

بعضی ورزش‌ها نیز ممکن است باعث آسیب غضروف‌ها شود. در دهه‌های گذشته نوع رژیم غذایی افراد به سمت مصرف بیشتر اسیدهای چرب ترانس و فست‌فودها رفته است. به جرأت می‌توان گفت اضافه‌وزن و چاقی ناشی از مصرف این مواد غذایی، یکی از عوامل مهم آسیب به غضروف‌ها ست​ که یکی از شایع‌ترین آنها استئوآرتریت یا همان آرتروز است.

ژلاتین

ژلاتین نیز حاوی پروتئین ضعیفی است. درست است بین مردم رایج شده مصرف ژله برای غضروف‌ها مفید است، اما در منابع علمی شواهدی دال بر تاثیر آنچنانی ژلاتین بر غضروف‌ها وجود ندارد. البته منظور رد خواص ژلاتین نیست و مصرف آن بخصوص به بچه‌ها توصیه می‌شود. اما این باور که برای تقویت مفاصل و محافظت از غضروف‌ها باید هر روز ژله مصرف شود پایه علمی ندارد.

حبوبات حاوی پروتئین، کلسیم، فولات، آهن، ویتامین‌های گروه B و اسید آمینه‌های ضروری هستند. در بین این مواد غذایی، لوبیاها شامل لوبیا قرمز و سفید اثر فوق‌العاده‌ای داشته و در حفظ سلامت مفاصل و غضروف‌ها موثرند.

در اینجا نگاهی داریم به مهم ترین مواد غذایی محافظ غضروف​ها.

پاچه، آب قلم و پای مرغ

شایع است آب قلم، پاچه یا پای مرغ غضروف‌ساز است، اما این باورها نادرست بوده و این مواد غضروف را ترمیم نمی‌کند. پاچه حاوی ژلاتین است، اما پروتئین آن جزو پروتئین‌های قوی محسوب نمی‌شود؛ حتی پروتئین آن از پروتئین موجود در مرغ و ماهی نیز کمتر است. اما در عوض حاوی اسیدهای چرب اشباع و اسیداوریک است که بخصوص در سن بالا مشکل‌زاست. درست است که غضروف حاوی کندرویتین است، به همین دلیل غضروف گاو تا حدی ممکن است مفید باشد، اما در واقع هیچ یافته علمی درباره غضروف‌ساز بودن پاچه، قلم و پای مرغ وجود ندارد. البته اگر فردی اسیداوریک، اضافه وزن و چربی بالایی ندارد، می‌تواند ماهی یک بار پاچه مصرف کند.

بامیه سرشار از ویتامین C،A و مواد معدنی مختلفی مانند کلسیم، پتاسیم و... است. این میوه خواص آنتی‌اکسیدانی دارد که با اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کند. بامیه حالت قلیایی بدن را بالا می‌برد و خواص ضدالتهابی دارد؛ در نتیجه برای حفاظت از غضروف‌ها و کاهش التهاب مفاصل موثر است و مصرف آن توصیه می‌شود.

بروکلی یکی از شاهکارهای غذایی است که برای مقابله با آرتروز مفید است. در بررسی‌های علمی مشخص شده بروکلی به دلیل دارابودن ترکیبات گوگردی مانند سولفورفان‌ها مانع از ساییدگی غضروف‌ها می‌شود. از این گذشته، این سبزی پرخاصیت از ترشح مواد التهاب‌زا پیشگیری می‌کند. بروکلی منبع خوب اسید فولیک است و تمام ترکیبات آن جزو ترکیبات حفاظت‌کننده غضروف‌ها است. به‌طور کلی خانواده کلم‌ها حاوی کلسیم است و برای سلامت مفاصل توصیه می‌شود.